Ηλεκτρονικά παιχνίδια, βία, ψυχολόγοι, πολιτικοί και ΜΜΕ

Συνήθως ο περισσότερος κόσμος καταπιάνεται με αυτές τις συζητήσεις μετά από συγκεκριμένες αφορμές: φονικά επεισόδια σε σχολεία με θήτες και θύματα μαθητές, κρίσεις επιληψίας, καλοκαιρινά δελτία ειδήσεων όπου δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική “είδηση” για να γεμίσουν, τραγελαφικές νομοθεσίες και διάφορα παρόμοια θέματα. Πάντα ο λόγος (και σπάνια ο αντίλογος ) για αυτό το θέμα γίνεται μετά από τέτοιες αφορμές. Παρόλα αυτά γράφω τώρα αυτό το κείμενο σε περίοδο “ειρήνης” ως αντίδραση ίσως για την πάντα τόσο επιφανειακή και σύντομη μεταχείριση που έχει το θέμα μόνο στους καιρούς που μας “καίει”.

Το θέμα της βίας στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, κατά πόσο τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και έμμεσα η βία που ίσως περιέχουν, επηρεάζουν την ψυχολογία των παιδιών και εφήβων αναφέρεται όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως είναι σχεδόν μόδα! Και παρόλο που τα ηλεκτρονικά παιχνίδια υπάρχουν εδώ και αρκετές δεκαετίες μόνο πρόσφατα άρχισε να μας ενδιαφέρει το συγκεκριμένο θέμα τόσο πολύ. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα προτιμήσω να μην ασχοληθώ για το αν και πόσο η βία των ηλεκτρονικών παιχνιδιών επηρεάζει και σε ποιον βαθμό αυτό, την ψυχολογία και κατά επέκταση την τάση για εγκληματικότητα κάποιου παίκτη. Καλύτερα να το αφήσουμε αυτό σε ειδικευμένα άτομα που έχουν κάνει και συνεχίζουν να κάνουν έρευνες πάνω σε αυτό το θέμα. Και όταν λέω "ειδικευμένα άτομα" σίγουρα δεν εννοώ τον κάθε ψυχολόγο που επειδή έχει σπουδάσει ψυχολογία νομίζει πως μπορεί να έχει έγκυρη γνώμη πάνω στο θέμα. Εκεί που θα ήθελα να επικεντρωθώ είναι η αντιμετώπιση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών από την κοινωνία, γενικά διεθνώς και ίσως πιο συγκεκριμένα για την Ελλάδα.

Όπως ανέφερα και παραπάνω σχεδόν πάντα μετά από συγκεκριμένα γεγονότα έρχεται το θέμα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στο προσκήνιο ως κοινωνικό, πολιτικό ψυχολογικό, εγκληματολογικό κτλ θέμα με σχεδόν πάντα συγκεκριμένες κατευθύνσεις που περιέχουν λόγους για απαγορεύσεις, νομοθετήσεις, προτροπές για γονείς και διάφορα άλλα.

Ο τρόπος που αντιμετωπίζονται τα ηλεκτρονικά παιχνίδια σε αυτές τις περιπτώσεις είναι επίσης πάντα ο ίδιος συγκεκριμένος τρόπος: ως κάτι ύπουλο, υποχθόνιο και σκοτεινό που γλιστρά μέσα στα σπίτια μας και αλλοιώνει χαρακτήρες και τα παιδιά μας. Κάτι που πρέπει να το πατάξουμε! Στην Ελλάδα φυσικά όλα αυτά γίνονται πιο έντονα με την ευγενική χορηγία των ΜΜΕ. Τα ΜΜΕ με την εμφανή φοβολαγνία τους στην Ελλάδα εκμεταλλεύονται το πιο έντονο και αρχέγονο συναίσθημα των ανθρώπων, τον φόβο για το άγνωστο, ώστε να αποσπάσουν το ενδιαφέρον και τα ανάλογα νούμερα... Οι ειδήσεις, σχετικές περί ηλεκτρονικών παιχνιδιών παρουσιάζονται επιλεκτικά, με εμφανή προτίμηση στις αρνητικές ειδήσεις και φυσικά δεν λείπουν οι περιπτώσεις κατασκευής ειδήσεων που παραμένουν πάντα επίκαιρες τύπου “πως θα προστατέψουμε τα παιδιά μας”.

Σίγουρα αυτή η κατάσταση δεν επιβάλλεται αποκλειστικά μόνο από τα ΜΜΕ. Είναι και η ίδια η κοινωνία που δημιουργεί τέτοια “πατήματα” διατηρώντας την άγνοιά και αδιαφορία της σε αυτό όπως και σε άλλα διάφορα θέματα.

Στην Ελλάδα συγκεκριμένα πόσο ξέρει ο μέσος Έλληνας περί ηλεκτρονικών παιχνιδιών; Φυσικά δεν εννοώ να έχει ειδικευμένες γνώσεις αλλά γενικά, τι θα απαντούσαν κάποιοι τυχαίοι άνθρωποι στον δρόμο αν τους ρωτούσαν τι γνωρίζουν για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια; Απαντήσεις θα μπορούσα να μαντέψω όπως και ο καθένας σίγουρα γιατί όλοι που ασχολούνται έχουν ζήσει παρόμοιες καταστάσεις στην καθημερινότητά τους όπου τα ηλεκτρονικά παιχνίδια θεωρούνται κάτι παιδικό, κάτι που ασχολούνται με αυτό μόνο παιδιά ή άτομα που δεν έχουν "μεγαλώσει" ακόμη. Για αυτόν τον λόγο έχουμε και την ανάλογη παρουσίαση από τα ΜΜΕ καθώς και την ανάλογη αντίδραση όταν τίθεται θέμα πως κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι μπορεί να βλάψει τα παιδιά μας.

Το πρόβλημα είναι όμως πως κάποιοι αδυνατούν ή δεν θέλουν να καταλάβουν πως τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι πλέον ένα μέσο. Όπως ακριβώς είναι ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η μουσική βιομηχανία και τα βιβλία. Ένας γονιός θα αγόραζε ποτέ μια ταινία πορνό ή θα επέτρεπε ποτέ στο παιδί του να αγοράσει μια ταινία πορνό εν γνώστη του; Η απάντηση είναι φυσικά “όχι”. Έτσι ακριβώς όπως στον κινηματογράφο υπάρχουν ταινίες που απευθύνονται σε παιδιά, ταινίες που είναι κατάλληλες για παιδιά, ταινίες που είναι κατάλληλες για παιδιά κάποιας ηλικίας και άνω, και ταινίες που είναι κατάλληλες μόνο για ενήλικους. Το ίδιο ισχύει γενικά και με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Η διαφορά όμως με τον κινηματογράφο του παραδείγματος και γενικά των άλλων “μέσων” με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι πως στα τελευταία κυριαρχεί άγνοια και αδιαφορία.

Πόσοι γνωρίζουν τον οργανισμό PEGI; (Pan European Game Information - www.pegi.info) Πόσοι γονείς ενημερώνονται και χρησιμοποιούν της πληροφορίες του PEGI για να επιβλέπουν τι παίζουν τα παιδιά τους; Πόσα καταστήματα τηρούν τα ηλικιακά όρια, που αναγράφονται πάνω στην συσκευασία του κάθε ηλεκτρονικού παιχνιδιού που κυκλοφορεί επίσημα στην Ευρώπη, όταν κάποιος ανήλικος πάει να αγοράσει κάτι;

Επιστρέφοντας στην βία, όλο και πιο συχνά ακούμε για τα βίαια παιχνίδια πως πρέπει να απαγορευτούν γιατί επηρεάζουν τα παιδιά, τα κάνουν βίαια, ευθύνονται για διάφορα φονικά που έχουν γίνει σε κάποιες χώρες. Εδώ πέρα φαίνεται επίσης ακόμη η ανόητη στάση που έχουν κάποια άτομα καθώς επίσης και η διαφοροποίηση αντιμετώπισης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών από την αντιμετώπιση μιας ταινίας στον κινηματογράφο πχ.

Ποτέ κανένας δεν θα έλεγε πως πρέπει να απαγορευτούν οι ταινίες που το αίμα τρέχει έντονο, τα ξελαρυγγίσματα είναι παρών, και ο πόνος είναι διάχυτος παντού. Σε αυτήν την περίπτωση κανένας δεν θα έλεγε να απαγορευτεί κάτι τέτοιο μια και θεωρεί αυτονόητο πως ένα παιδί δεν πρέπει να δει κάτι τέτοιο. Σε κάτι αντίστοιχο σε ηλεκτρονικό παιχνίδι όμως γίνεται ο ξεσηκωμός...

Όπως και σε κάθε άλλο μέσο έκφρασης υπάρχουν καλά, κακά, ποιοτικά και μη ποιοτικά έργα, με νόημα ή χωρίς. Το ίδιο ισχύει και για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Εφόσον υπάρχει η ελευθερία της έκφρασης δεν μπορεί κάποιος να απαγορέψει την δημιουργία τέτοιων έργων σε οποιοδήποτε μέσο. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι η δημιουργία ελεγκτικών οργάνων που κατατάσσουν κάθε τι ανάλογα με το περιεχόμενό του σε κατάλληλες ηλικιακές ομάδες, ενημέρωση σχετικά με αυτές τις ομάδες και σε επίπεδο πολίτη αλλά και πωλητή αλλά και έλεγχο με τιμωρία αυτών που αγνοούν τέτοιου είδους μέτρα.

Στην Ελλάδα όμως κάτι τέτοιο θα ήταν ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι επιστημονικής φαντασίας μια και ποτέ κανένας δεν ασχολήθηκε στα σοβαρά, παρά μόνο σε μεμονωμένες πολιτικά και τηλεοπτικά ενέργειες που περισσότερο την μικροπρόθεσμη αναταραχή και φόβο επιδίωκαν παρά την ενημέρωση....

Ενδιαφέρουσες σελίδες:
http://www.isfe-eu.org/
http://pegi.info/